07.12.2024 
W 2024 roku w Hiszpanii obowiązuje zaktualizowany system rejestracji i opodatkowania osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą (autónomo). Wiele osób uważa ten proces za skomplikowany i pełen pułapek. Jednakże, rozumiejąc kluczowe kroki i wymagania, można uniknąć poważnych problemów i zorganizować swoją działalność legalnie. Poniżej omówimy, dlaczego rejestracja jako osoba samozatrudniona jest konieczna, jakie dokumenty są potrzebne i jak postępować na każdym etapie.
Problemy i rozwiązania przy rejestracji jako autónomo
Początkujący przedsiębiorcy często borykają się z następującymi problemami:
- Brak zrozumienia kolejności działań: gdzie najpierw się zarejestrować i jakie formularze wypełnić.
- Trudności z wyborem systemu podatkowego i wysokości składki na ubezpieczenie społeczne.
- Niepewność co do tego, kiedy wymagana jest pełna rejestracja, a kiedy wystarczy jednorazowa zapłata podatku.
- Obawy dotyczące wysokich miesięcznych opłat, zwłaszcza na początku działalności.
Główne rozwiązania polegają na dokładnym przestudiowaniu wymagań i ścisłym przestrzeganiu formalności. Ważne jest, aby znać główne skróty i ich znaczenie, a także korzystać z możliwości obniżonej stawki (tarifa plana) w pierwszych miesiącach działalności.
Krok 1. Uzyskaj NIE (Número de Identificación de Extranjero)
NIE (Número de Identificación de Extranjero) to numer identyfikacyjny dla obcokrajowców. Bez niego niemożliwe jest prowadzenie oficjalnej działalności gospodarczej w Hiszpanii. NIE można uzyskać na hiszpańskiej policji lub w hiszpańskim konsulacie za granicą. Aby go uzyskać, potrzebne będą:
- Ważny paszport lub dowód osobisty (DNI - Documento Nacional de Identidad) dla obywateli UE.
- Wypełniony standardowy formularz wniosku.
- Dokumenty potwierdzające miejsce zamieszkania lub cel pobytu w Hiszpanii.
- Uiszczenie niewielkiej opłaty.
Krok 2. Zarejestruj się w urzędzie skarbowym (Agencia Tributaria)
Po uzyskaniu NIE należy powiadomić urząd skarbowy o zamiarze pracy jako autónomo. W tym celu należy wypełnić w Agencia Tributaria:
- Formularz 036 lub 037: Formularz 037 jest krótszy i zwykle odpowiedni dla freelancerów. Formularz 036 jest używany, jeśli wymagana jest dodatkowa rejestracja (np. do pracy z klientami w innych krajach UE).
- Wybór odpowiedniej rubryki IAE (Impuesto de Actividades Económicas): kod, który odzwierciedla rodzaj działalności – od usług doradczych po handel.
Należy poprawnie określić rubrykę IAE, ponieważ od tego zależy system podatkowy i konieczność wystawiania faktur z VAT.
Krok 3. Rejestracja w systemie ubezpieczeń społecznych (Seguridad Social)
W ciągu 30 dni od rejestracji w urzędzie skarbowym należy zarejestrować się w systemie ubezpieczeń społecznych w ramach programu RETA (Régimen Especial de Trabajadores Autónomos). Główne działania to:
- Wypełnić formularz TA.0521 i wskazać przewidywany poziom dochodu netto.
- Wybrać podstawę składki: od niej zależy wysokość miesięcznych opłat i przyszłe świadczenia.
- Opłacić pierwszą składkę. Na rok 2024 obowiązuje umownie stała stawka (tarifa plana) 80 euro miesięcznie dla nowych autónomo. Po 12 miesiącach kwota może ulec zmianie w zależności od dochodu.
Aby obliczyć swój poziom dochodu, należy wziąć pod uwagę wydatki, kwotę składek rocznych i dodatkowe odliczenie, które zwykle wynosi 3–7% (w zależności od statusu przedsiębiorcy).
Krok 4. Bank i certyfikaty elektroniczne
Oddzielne konto bankowe
Założenie oddzielnego konta bankowego dla działalności gospodarczej nie jest obowiązkowe, ale jest zalecane. Ułatwia to oddzielenie operacji osobistych od firmowych, a także wygodniejsze prowadzenie księgowości.
Certyfikat cyfrowy
Aby kontaktować się z urzędem skarbowym online, należy uzyskać certyfikat cyfrowy. Pozwoli on składać deklaracje, płacić podatki i sprawdzać status składek bez konieczności odwiedzania urzędów. Można go uzyskać za pośrednictwem oficjalnej strony internetowej odpowiedniego organu lub osobiście w jednym z upoważnionych biur.
Krok 5. Istotne zmiany w 2024 roku
Od 2024 roku składki autónomo są w coraz większym stopniu uzależnione od faktycznego dochodu netto. Wysokość opłat jest podzielona na 15 przedziałów. Jeżeli dochód jest niższy niż minimalne wynagrodzenie międzybranżowe (Salario Mínimo Interprofesional), zachowuje się prawo do ulg, w tym do przedłużonej tarifa plana.
Przedsiębiorca może do 6 razy w roku korygować swoją podstawę, zmieniając wysokość miesięcznych składek. Na koniec roku system zostanie skorygowany: jeżeli łączne dochody okażą się wyższe lub niższe od zadeklarowanych, trzeba będzie dopłacić różnicę lub, odwrotnie, odzyskać nadpłaconą część.
Kiedy rejestracja nie jest obowiązkowa
Jeśli działalność jest sporadyczna, a dochody są niższe od ustalonego minimum (zwykle za punkt odniesienia przyjmuje się minimalne wynagrodzenie w Hiszpanii), dopuszcza się opłacanie jednorazowych podatków zamiast pełnej rejestracji w RETA. Jednak kryteria „sporadyczności” nie są ściśle określone, co stwarza ryzyko kar. W każdej konkretnej sytuacji lepiej skonsultować się z doradcą podatkowym.
Podatki i sprawozdawczość
Główne obowiązki dla autónomo w Hiszpanii to:
- VAT (IVA): standardowa stawka 21% od dostarczonych towarów i usług. Składany kwartalnie.
- Podatek dochodowy od osób fizycznych (IRPF): opłacany częściowo w ciągu roku za pomocą formularza 130 lub potrącany z każdej faktury (retención). Ostateczne rozliczenie – w rocznym zeznaniu podatkowym.
- Miesięczne składki na ubezpieczenie społeczne (Seguridad Social): obliczane od wybranej podstawy z uwzględnieniem faktycznego dochodu.
Płatności i deklaracje są zazwyczaj dokonywane kwartalnie. Niezłożenie deklaracji lub opóźnienia grożą karami.
Zatrudnianie pracowników lub podwykonawców
Jeśli w pewnym momencie firma się rozwinie, możesz zatrudnić pracowników. W takim przypadku należy otworzyć centrum działalności w urzędzie pracy i zarejestrować każdego pracownika z jego własnymi składkami i umową. Alternatywnie można współpracować z innymi profesjonalistami jako podwykonawcami, jeśli są oni sami zarejestrowani jako autónomo lub mają osobowość prawną.
Praca tymczasowa i sezonowa
Nierzadko przedsiębiorcy borykają się z sezonowością swojej działalności. W takim przypadku można skorzystać z prawa do rejestracji i wyrejestrowania do trzech razy w roku. Należy jednak pamiętać, że jeśli już korzystasz z obniżonej stawki w pierwszych miesiącach (tarifa plana), ponowna rejestracja może pozbawić Cię tej ulgi. Zawsze porównuj potencjalne ryzyko i korzyści.
Odpowiedzialność i kary
W Hiszpanii przedsiębiorca ponosi nieograniczoną odpowiedzialność za długi i zobowiązania, jeśli nie ma zarejestrowanej osoby prawnej typu SL (Sociedad Limitada). Ponadto nieopłacenie składek lub podatków grozi karami. Wysokość kar zależy od czasu trwania opóźnienia i kwoty długu.
Podsumowanie
Rejestracja jako osoba samozatrudniona (autónomo) w Hiszpanii w 2024 roku wymaga zrozumienia kroków i staranności przy składaniu dokumentów. Pomimo licznych formalności, prawidłowa rejestracja daje przedsiębiorcy pełne prawa i gwarancje socjalne. Ważne jest, aby:
- Uzyskać NIE (Número de Identificación de Extranjero) z wyprzedzeniem.
- Zarejestrować się w urzędzie skarbowym na czas za pomocą formularza 036 lub 037.
- Zarejestrować się w systemie ubezpieczeń społecznych i kontrolować poprawność składek.
- Prowadzić ewidencję dochodów i wydatków, terminowo składać deklaracje VAT i IRPF.
Przestrzeganie tych zasad pomoże uniknąć kar, zmniejszy ryzyko finansowe i pozwoli skupić się na rozwoju firmy.
